
پاور، PSU یا منبع تغذیه (power supply) کامپیوتر چیست ؟ قسمت دوم

توجه داشته باشید که قبل از مقاله قسمت دوم، پاور، PSU یا منبع تغذیه (power supply) کامپیوتر چیست ؟ قسمت اول را مطالعه کنید. بحث خود را از راندمان بالای پاور از سر می گیریم.
راندمان بالای پاور
راندمان یا میزان بهرهوری (Efficiency) پاورها power supply نکتهی دیگری است که باید به آن حتما توجه کنید. تولیدکنندههای مطرح این فاکتور را در مورد پاورهایشان اعلام میکنند و تولیدکنندههای بینام و نشان یا کمتر شناختهشده، معمولا از بیان آن طفره میروند. این عدد مشخص میکند از میزان وات اعلام شده توسط سازنده، چه درصدی پس از قرار گرفتن تحت بار (Load) در دسترس خواهد بود، یا به عبارت سادهتر، پاور شما چند درصد از برق متناوب ورودی (AC) را به برق مستقیم (DC) تبدیل میکند. این عدد معمولا تحت بار (فشار کاری) ۵۰ درصد محاسبه و اعلام میشود. تمام پاورها، بخشی از توان را به صورت گرما و حرارت از دست میدهند. این فاکتور مشخص میکند میزان تلفات توان در پاور مورد نظر چقدر است. میزان توان مصرفی و کارایی پاور در طولانی مدت میتواند بر میزاه هزینه های شما تاثیر بگذارد.
استفاده از قطعات باکیفیت بالا میزان تلفات را به حداقل میرساند و به همین دلیل است که پاورهای گرانتر، بازده بهتری دارند. پاورهایی که بیشترین بازده را دارند، با استانداردی تحت عنوان ۸۰PLUS مشخص میشوند. این استاندارد به مصرفکننده اطمینان میدهد که بازده پاور مورد نظر، تحت هیچ شرایطی از ۸۰ درصد کمتر نخواهد بود. بنابراین اگر پاوری موفق شود در تستها، بازدهی بیشتر از ۸۰ درصد از خود نشان دهد، موفق به دریافت استاندارد و لوگوی پایهی ۸۰PLUS خواهد شد. این استاندارد معرف کارایی پاور می باشد.
این استاندارد دارای ردهبندی تفکیک شدهای است که پاورهای با بازده بیشتر را مشخص میکند. بعد از نسخهی پایه، نسخههای Bronze، Silver و Gold را داریم. نسخههای Platinum و Titanium هم به تازگی معرفی شدهاند که به دلیل شرایط احراز سختگیرانهتر، کمتر پاوری موفق به کسب آنها میشود. در بیشتر سرورهای اچ پی مانند سرور رکمونت DL380 G8 شاهد پاورهایی با کیفیت بالا و پلتینیوم هستیم.
شیوهی تخصیص این استاندارد به پاورها اندکی پیچیده است و به عملکرد پاور در Loadهای متفاوت کاری برمیگردد؛ ولی به شکل خیلی ساده میتوانیم بازده پاور در فشار کاری ۵۰ درصد را ملاک قرار دهیم و بگوییم شما تنها ستون قرمز چارت پایین را به عنوان مبنای درک این استاندارد در نظر بگیرید. معمولا وقتی پاورها را تحت بار بسیار زیاد یا بسیار کم قرار می دهیم، عملکرد غیرمنتظرهای از خود نشان میدهند. این موضوع باعث شده حتی در استاندارد ۸۰PLUS هم در مورد رفتار پاورها در چنین شرایطی صحبت نشود. تنها پاوری که بازده مشخصی تحت بار خیلی کم دارد، پاور دارای استاندارد ۸۰PLUS Titanium است. برای یک کاربر عادی، ۸۰PLUS پایه هم کفایت میکند و کاربران حرفهای و بازیکنندهها باید به سمت Silver و Gold یا بالاتر از آن بروند.
تعداد ریلها را چک کنید
حتما برای اولین بار است که اصطلاح تعداد ریل در پاور ها را در مقاله پاپر چیست بخش دوم مطالعه میکنید. سازندگان پاور کامپیوتر علاوه بر اعلام قدرت خروجی، تعداد ریلهای ۱۲V+ را هم اعلام میکنند. پاورها یا یک ریل ۱۲V+ خیلی قوی دارند یا اینکه به چند ریل ۱۲V+ مجهز هستند. لطفا سریع نتیجه نگیرید که پس من یک پاور با چند ریل ۱۲V+ لازم دارم؛ در پاوری که تنها یک ریل ۱۲V+ دارد، تمام قدرت پاور روی هر یک از خروجیها قابل دستیابی است. اصلا فرقی نمیکند کانکتور برق کارت گرافیک باشد یا کانکتور SATA یا هر کانکتور دیگری. در چنین پاورهایی، حداکثر جریان قابل ارائه، مقدار زیادی است و قطعات اجازه دارند از جریان کلی ۴۰ آمپری یا بیشتر لذت ببرند. اما اگر اتفاقی بیفتد که در عملکرد پاور اختلال ایجاد کند، امکان دارد پاور جریان بیش از حدی به سمت قطعات بفرستد و به سوختن آنها منجر شود.
در طرف مقابل، پاوری که چند ریل ۱۲V+ دارد، جریان کمتری را روی هر ریل ارائه میکند. در نتیجه مصرفکننده باید از میزان جریان مورد نیاز هر قطعه و جریان قابل ارائه روی ریلهای پاور اطلاع دقیق داشته باشد. چرا که اگر قطعهای بخواهد جریان بیشتری از یک ریل بکشد، یکی از قابلیتهای حفاظتی پاور با نام OCP فعال میشود. این قابلیت موظف است از پاور در برابر افزایش بار جریان محافظت کند. با فعال شدن OCP، پاور ریست میشود و قبل از راهاندازی مجدد، باید عامل مشکلزا را برطرف کنید. در این حالت با وجود این که تنها یکی از ریلها تحت فشار قرار میگیرد، باقی ریلها در عین سلامت کامل ریست میشوند و در نتیجه هیچ خطری برای قطعات به وجود نمیآید. این مشکل در پاورهای تک ریل اتفاق نمیافتد. اما اگر مشکل OCP در چنین پاورهایی رخ بدهد، به دلیل افزایش بیش از حد جریان، هم خود پاور را ذوب میکند و هم عواقب جبرانناپذیری را برای قطعات کامپیوتر به وجود میآورد. پاورهای امروزی که چند ریل دارند، باید روی ریل ۱۲V+ خود حداقل ۱۸ آمپر را ارائه دهند و جریانی کمتر از این مقدار قابل قبول نیست. نمیتوان یک برندهی قاطع بین پاورهای دارای یک ریل و بیشتر از آن اعلام کرد. هر یک از پاورها مزایا و معایب خاصی دارند که تصمیمگیری را سخت میکند. اما باید به این نکته اشاره کرد که اکثر پاورهای جدید بیشتر از یک ریل دارند. در نظر داشته باشید اگر میخواهید کامپیوتری با قویترین سختافزار روز تهیه کنید، بهتر است جانب احتیاط را گرفته و پاوری چند ریله بخرید.
مفهوم ماژولار بودن پاور
در ادامه مقاله پاور چیست بخش دوم به بررسی ماژولار بودن برخی پاورها می پردازیم. این مورد به کابلکشی پاور کامپیوتر اشاره میکند و به اندازهی موارد دیگر مهم و قابل اعتنا نیست. حالا اصلا این ماژولار بودن چیست و به چه دردی میخورد؟ پاورها از منظر کابلکشی، به سه گروه کلی کاملا ماژولار، نیمه ماژلار و غیر ماژولار تقسیم میشوند. در پاورهای کاملا ماژولار، کابلهای خروجی برق در دو سمت خود سوکت دارند و اتصالشان به خود پاور هم با همین سوکتها انجام میشود. شما در یک پاور کامپیوتر کاملا ماژولار میتوانید تنها از آن کابلهایی که میخواهید استفاده کنید و باقی کابلها را حتی از جعبهی پاور بیرون نیاورید. استفاده از چنین پاوری باعث میشود کیس کامپیوترتان تمیزتر باشد و اثری از سیمهای بیاستفاده در آن دیده نشود. پاورهای نیمه ماژولار شباهت زیادی به نمونههای کاملا ماژولار دارند و تنها تفاوتشان در این است که در یک پاور کامپیوتر نیمه ماژولار، کابل برق مادربرد را نمیتوان از پاور جدا کرد؛ اما در مورد بقیهی کابلها مشابه پاورهای کاملا ماژولار هستند. پاور غیر ماژولار، پاوری است که تمام کابلهای خروجی آن در بدنه فیکس شدهاند و معمولا از یک حفرهی دایرهای به صورت یکجا از بدنهی پاور خارج میشوند. در یک پاور غیر ماژولار، همواره شاهد کابلهایی هستیم که بدون استفاده ماندهاند.
پاورهای کاملا ماژولار و غیر ماژولار در کاربرد و بازار هدف، دو تفاوت اصلی با هم دارند. تفاوت اینجا است که در پاورهای کاملا ماژولار به دلیل اضافه شدن سوکتی در سمت اتصال به پاور و سوکتی برای اتصال به قطعات، برای کاربران غیرحرفهای سردرگمی ایجاد میشود و ممکن است نتوانند به سرعت از چنین پاوری استفاده کنند. اما در پاورهای غیر ماژولار، تنها با آن سمتی از کابلها سر و کار داریم که به قطعات وصل میشوند. استفاده از چنین پاوری برای مبتدیان به مراتب سادهتر است. در نظر داشته باشید که پاورهای کاملا ماژولار همیشه از پاورهای غیرماژولار گرانتر هستند.
نقش وزن PSU
میخواهیم یک راه حل ساده و سریع برای پیدا کردن پاور کامپیوتر خوب به شما معرفی کنیم. حقهی تشخیص هندوانهی رسیده از غیر رسیده را که میدانید. وقتی با کف دست به یک هندوانهی رسیده ضربه بزنید، باید صدای دُهُل بدهد! این روش برای انتخاب پاور کامپیوتر هم مصداق مشابهی دارد. چطور؟ ساده است: هر چقدر یک پاور سنگینتر باشد، بهتر است! این یک حقیقت محض است. پاورهای قویتر معمولا از خازنهای بزرگتر و چوکهای سنگینتری استفاده میکنند که در وزن نهایی پاور تاثیرگذار است. به علاوه از آنجایی که فعالیت پاورها با تولید گرما همراه است، در پاورهای خوب از هیتسینک ضخیم و فنهای بزرگی استفاده میشود که به افزایش وزن محصول منجر میشوند. امیدوارم مقاله پاور چیست بخش دوم رضایت شما را جلب کرده باشد.