اورکلاکینگ یا اورکلاک کردن

همه تراشه های کامپیوتری دارای چیزی به نام سرعت کلاک هستند و سرعت کلاک به سرعتی که تراشه های کامپیوتری می توانند داده ها را پردازش کنند اشاره دارد. حافظه، پردازنده ها یا پردازنده های گرافیکی هر کدام دارای سرعت کلاک هستند. اورکلاکینگ یا اورکلاک کردن به طور کلی فرایندی است که باعث می شود این تراشه ها فراتر از عملکردی که در مشخصاتشان دارند اجرا شوند. این افزایش عملکرد وجود دارد چونکه تولیدکنندگان به طور کلی سرعت تراشه هایشان را پایین تر از آنچیزی که آنها می توانند از نظر سرعت بدست بیاورند قید می کنند تا قابلیت اطمینان تضمین شده ای را برای همه مشتریانشان فراهم آورند. اورکلاک کردن به طور کلی تلاش می کند نت عملکرد فوق العاده تراشه ها را بدست بیاورد تا پتانسیل کاملی از کامپیوترها بدست آید.

چرا اورکلاک؟

اورکلاکینگ باعث افزایش عملکرد سیستم بدون هزینه اضافی می شود. این جمله نیاز به کمی ساده سازی دارد چونکه احتمالا برخی از هزینه ها مانند خرید قطعات لازم برای اورکلاک کردن یا خرید قطعاتی که اورکلاک کردن را تحت تاثیر قرار می دهد وجود دارد. برای برخی از کاربران، اورکلاک کردن به معنای ایجاد یک سیستم با بالاترین عملکرد ممکن است چونکه آنها سریعترین پردازنده ها، حافظه ها و کارت های گرافیک موجود را تا آنجا که ممکن است به بالاترین حد عملکرد خود می برند. برای برخی دیگر نیز، اروکلاک کردن به معنای افزایش عمر قطعات کامپیوتری فعلی بدون نیاز به ارتقاء آنها می باشد. در نهایت، این روش برای برخی از کاربران است که می خواهند بدون نیاز به صرف هزینه زیاد عملکرد سیستم خود را بالا ببرند. برای مثال اورکلاک کردن کارت گرافیک برای بازی موجب افزایش عملکرد برای تجربه بازی بهتر می شود.

آیا اورکلاکینگ یا اورکلاک کردن کار سختی است؟

اورکلاک کردن به شدت به قطعاتی که در کامپیوتر شما وجود دارد بستگی دارد. به عنوان مثال بسیاری از پردازنده های مرکزی کلاک قفل شده دارند. این بدان معناست که نمی توان انها را اورکلاک کرد و یا سطوح خیلی محدودی دارند. کارت های گرافیک از دیگر قطعات کامپیوتری است که نسبتا باز است. به طور مشابه حافظه می تواند مانند کارت گرافیک اورکلاک شده اما مزایا اورکلا کردن حافظه در مقایسه با پردازنده یا کارت گرافیک محدودتر است. البته اورکلاک کردن هر قطعه به طوری کلی یک بازی شانسی است که به کیفیت قطعات موجود وابسته است. دو پردازنده که دارای شماره مدل یکسانی هستند می توانند عملکرد اورکلاک بسیار متفاوتی داشته باشند. یکی از این پردازنده ها ممکن است عملکردش 10 درصد بهبود پیدا کتد و هنوز قابل اطیمنان باشد در حالی که پردازنده دیگر عملکرد 25 درصد بهرت یا بیشتر داشته باشد. چیزی که هست شما تا زمانی که برای اورکلاکینگ تلاش نکنید هرگز نحوه اورکلاک کردن را یاد نمی گیرید. شما باید با صبر و حوصله سرعت کلاک را به صورت افزایشی تنظیم کنید تا بالاترین سطح آن را پیدا کنید.

ولتاژها در اورکلاکینگ

هنگامی که قطعه ای را اورکلاک می کنید باید میزان ولتاژ بکار رفته را در نظر داشته باشید. این به این دلیل است که کیفیت سیگنال الکتریکی یک مدار می تواند توسط ولتاژ تحت تاثیر قرار بگیرد. هر تراشه ای برای اجرای یک سطح مشخص از ولتاژ طراحی شده است. اگر این سرعت سیگنال از طریق تراشه ها افزایش پیدا کند توانایی براشه برای خواندن این سیگنال ها کاهش پیدا می کند. برای جبران این موضوع، ولتاژ افزایش پیدا می کند تا قدرت سیگنال بیشتر شود.

این در حالی است که بالابردن ولتاژ جهت اورکلاکینگ در یک بخش ممکن است توانایی خواندن سیگنال را افزایش دهد و در برخی مواقع عوارض جانبی جدی برای انججام این کار وجود دارد.  برای مثال اکثر قزعات تنها تا یک سطح مشخص از ولتاژ می توانند اجرا شوند و اگر سطح ولتاژ خیلی زیاد باشد به احتمال زیاد تراشه شما می سوزد و از بین می رود. به همین دلیل وقتی شما شروع به اورکلاک کردن می کنید، تنظیم ولتاژ معمولا چیزی نیست که شما بتوانید حس کنید. افزایش ولتاژ می تواند باعث افزایش برق مصرفی ( بر حسب وات) شود که اگر منبع تغذیه شما این ولتاژ را پشتیبانی نکند می تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود چونکه نمی تواند بار اضافی اورکلاک کردن را مدیریت کند. اکثر قطعات می توانند بدون نیاز به افزایش ولتاژ تا حدی اورکلاک شوند. همینطور که اطلاعات بیشتری کسب می کنید می توانید مقدار کمی ولتاژ را افزایش دهید و آن را تست کنید اما هنگام تنظیم این مقدار از ولتاژ در هنگام اورکلاک کردن همیشه ریسک وجود دارد.

گرما در اورکلاکینگ

یکی از چیزهایی که هنگام اورکلاک کردن ایجاد می شود گرما است. تمام پردازنده های امروزی مقداری گرما تولید می کنند و دارای خنک کننده نیز هستند تا عملکرد مطلوبی را ارائه دهند. به طور کلی این خنک کننده می تواند شامل هیتسینک ها و فن هایی باشد که جریان هوا را تغییر می دهند. با اورکلاک کردن شما فشار بیشتری به مدارها وارد می کنید که موجب تولید گرمای بیشتری می شود. مشکلی که وجود دارد این اسن که گرما می تواند مدارهای الکتریکی را تحت تاثیر قرار دهد. اگر این مدارها خیلی گرم شوند سیگنال ها قطع می شوند که منجر به بی ثباتی و کرش می شود. حتی بدتر از آن مانند افزایش ولتاژ، گرمای بیش از حد می تواند موجب سوختن مدار شود. خوشبختانه بسیاری از پردازنده های امروزی دارای مدار حرارتی هستند که برای جلوگیری از صدمات ناشی از گرمای بیش از حد فعال می شود و موجب خاموش شدن مدار می شود. این روش هم نمی تواند خیلی کارآمد باشد چونکه به طور مداوم مدار خاموش می شود و سیستم شما از حالت پایداری خارج می شود. شما باید کولینگ یا خنک کنندگی کافی را داشته باشید تا سیستم به درستی اورکلاک شود و یا به دلیل افزایش گرما دچار بی ثباتی نشوید. به عنوان یک نتیجه کلی، سیستم شما باید دارای یک خنک کننده بهتر باشد که می تواند به شکل هیتسینک های بزرگتر، فن های بیشتر و یا فن هایی که سرعت چرخش بیشتری دارند باشد. برای مثال در سطوح شدید اورکلاکینگ، سیستم های خنک کننده مایع باید به منظور مقابله با گرما استفاده شود. پردازنده ها به طور کلی نیاز به راه حل های خنک کنندگی (پس از فروش) دارند تا بتوانند با گرمای اورکلاکینگ مقابله کنند. این راه حل ها به راحتی در دسترس هستند و بسته به مواد، اندازه و کیفیت متفاوت هستند. کارت های گرافیک کمی پیچیده تر هستند چونکه شما معمولا با خنک کننده داخلی کارت گرافیک درگیر هستید. به عنوان یک نتیجه کلی، راه حل های عمومی برای کارت های گرافیک افزایش سرعت فن ها است که موجب ایجاد سرو صدای زیادی می شود. به جای این کار شما می توانید یک کارت گرافیک که از قبلا اورکلاک شده و با یک راه حل خنک کنندگی بهبود یافته همراه است را خریداری کنید.

گارانتی درباره اورکلاک چه میگوید؟

به طور کلی اورکلاک کردن قطعات کامپیوتر هر گونه گارانتی که توسط فروشنده یا سازنده ارائه می شود را باطل می کند. اگر کامپیوتر شما قدیمی باشد و یا از مدت زمان گارانتی آن گذشته باشد این مسئله واقعا نگران کننده نیست اما اگر در حال تلاشید تا سیستم جدید خود را اورکلاک کنید این می تواند به معنای یک ضرر بزرگ باشد چون اگر مرحله ای را اشتباه انجام دهید و یا یک مرحله ناموفق داشته باشید قطعه شما خراب می شود و دیگر نمی توانید از گارانتی استفاده کنید. در حال حاضر؛ برخی از فروشندگان هستند که گارانتی هایی ارائه می دهند که در صورت داشتن یک اورکلاکینگ ناموفق از شما پشتیبانی می کنند. به عنوان مثال اینتل دارای پلن مختص به خود (Performance Tuning Protection Plan) است که در صورت واجد شرایط بودن می توان تحت توشش گارانتی آن قرار گرفت. این پلن انتخاب هوشمندانه ای برای افرادی است که برای اولین بار عملیات اورکلاک کردن را انجام می دهند. البته ناگفته نماند که پردازنده های اینتل در ایران هیچگونه گارانتی ندارند. مگر اینکه توسط فروشنده شخصاً گارانتی شوند.

اورکلاک کردن کارت های گرافیک

احتمالا کارت گرفیک یکی از قطعه های سیستم کامپیوتری میباشد که اورکلاک ساده ای دارد و این به خاطر این اسن که شرکت های AMD و NVIDIA ابزارهایی ساخته اند که مستقیما در خود مجموعه درایورها قرار گرفته اند و با اکثر کارت های گرافیک و پردازنده این شرکت ها کار می کند. به طور کلی تمام آنچیزی که برای اورکلاک کردن پردازنده گرافیکی نیاز دارید تنظیم سرعت کلاک و بعد تغییر اسلایدر برای تنظیم سرعت کلاک هسته گرافیک یا حافظه ویدیویی است. به طور معمول این تنظیمات باعث می شود که سرعت فن افزایش پیدا کند و همچنین سطح ولتاژی که مناسب است نیز تنظیم می شود. به همین دلیل است که اورکلاک کردن کارت های گرافیکی نسبتا ساده است و اینکه بی ثباتی در کارت گرافیک عموا روی بخش های دیگر سیستم تاثیری نمی گذارد. کرش کردن کارت گرافیک معمولا نیاز به ریبوت کردن سیستم و بازگشت به تنظیمات سرعت به یک سطح پایین دارد. این امر باعث می شود که تنظیم و اورکلاکینگ به یک فرآیند ساده تبدیل شود. فقط اسلایدرها را به سرعتی کمی سریعتر تنظیم کنید و بازی را اجرا کنید و یا بنچمارک های کارت های گرافیک را اجرا کنید. اگر کارت گرافیک کرش نکرد شما می توانید اسلایدر را تغییر دهید و یا آن را در موقعیت فعلی خود نگه دارید. در صورت شکست می توانید سرعت را کمی پایین تر بیاورید و یا سعی کنید سرعت فن را افرایش دهید تا خنک کنندگی لازم برای جبران گرمای اضافی فراهم شود.

اورکلاک کردن پردازنده

اورکلاکینگ پردازنده در کامپیوتر بسیار پیچیده تر از کارت گرافیک است و دلیل آن هم این است که پردازنده با تمام اجزای دیگر سیستم در ارتباط است. تغییرات ساده ای که در پردازنده ایجاد می شود می تواند منجر به بی ثباتی بخش های دیگر سیستم شود. به همین دلیل تولیدکنندگان پردازنده شروع به محدود کردن کاربراین برای اورکلاک کردن پردازنده ها شدند و این همان چیزی است که ما از آن به عنوان کلاک قفل شده یا clock locked یاد می شود. به طور کلی این پردازنده ها به یک سرعت تعیین شده محدود می شود و نمی توان آن را به تنظیمات بالاتر برد.

این روزها برای داشتن یک پردازنده اورکلاک شده شما باید سیستمی که دارای مدل کلاک آنلاک شده است را خریداری کنید. هر دو برند Intel و AMD برای پردازنده های خود نامگذاری هایی ایجاد کرده اند و معمولا در انتهای شماره مدل پردازنده خود حرف K را اضافه کرده اند. حتی با داشتن پردازنده های آنلاک شده به یک مادربرد با یک چیپست و بایوسی نیاز دارید که به شما اجازه تنظیمات لازم برای اورکلاک کردن را بدهد. بعد از اینکه پردازنده و مادربرد مناسب را برای اورکلاک خریداری کردید باید چکار کنید؟ برخلاف کارت گرافیک که به طور کلی از یک اسلایدر ساده برای تنظیم سرهت کلاک هسته و حافزه گرافیکی استفاده کرد، پردازنده ها تنظیمات سخت تری دارند. دلیل آن هم این است که پردازنده با همه قطعات داخل سیستم در ارتباط است.

برای انجام اورکلاک پردازنده نیاز به تنظیم سرعت کلاک باس است تا این ارتباط با تمام قطعات دیگر برقرار شود. اگر سرعت باس تنظیم شده باشد سیستم ممکن است بی ثبات شود و نتواند ارتباط خود را با  یک یا چند قطعه برقرار سازد. اورکلاک کردن پردازنده ها باید با تنظیم مالتی پلیرها انجام شود. تنظیم همه این تنظیمات معمولا در بایوس انجام می شود اما اکثر مادربردها دارای نرم افزارهایی هستند که اجازه انجام تنظیمات خارج از منوی بایوس را می دهند. سرعت کلاک کلی یک پردازنده عموما بر مبنای سرعت باس پایه ضرب شده توسط مالتی پلیر پردازنده است.

برای مثال پردازنده 3.5 گیگاهرتزی احتمالا دارای سرعت باش 100 مگاهرتزی و 35 مالتی پلیر است. اگر پردازنده آنلاک شده باشد پس احتمالا حداکثر مالتی پلیرها به بالاترین سطح ( فرض کنیم 40) تنظیم می شود. با تنظیمات سطح بالا، پردازنده می تواند تا حداکثر 4.0 گیگاهرتز را اجرا کنید و یا 15 درصد بیشتر از سرعت پایه را اجرا می کند. اما مشکل اورکلاک کردن پردازنده این است که قدرت خیلی زیادی برای تنظیم پردازنده لازم است. این قدرت می توند شامل ولتاژهای مورد نیاز برای جنبه های مختلف پردازنده و همچنین مقدار کلی برقی که برای پردازنده تامین می شود باشد. اگر هیچ کدام از این موارد به اندازه کافی تامین نشود، تراشه در هنگام اورکلاک کردن ناپایدار می شود. علاوه بر این یک اورکلاک بد پردازنده می تواند روی دستگاه های دیگری که با آن در ازتباط است تاثیر بگذارد. مثلا میتواند باعث شود که سیستم بوت نشود. که در این صورت میبایست با استفاده از جامپر CMOS روی مادربرد عمل ریست بایوس را انجام دهید.

مانند اورکلاک کردن کارت گرافیک بهتر است تلاش کنید که اورکلاکینگ پردازنده را نیز در گام های کوچک انجام دهید. این بدان معناست که شما باید چند مالتی پلیر را تنظیم کنید و بعد از طریق مجموعه ای از بنچمارک هایی که پردازنده را تحت فشار قرار می دهد سیستم را آزمایش کنید. اگر پردازنده بتواند این بار اضافه را تحمل کند می توانید دوباره مقادیر را تنظیم کنید تا نهایتا به نقطه ای برسید که ناپایدار است. در این لحظه مشما می توانید تنظیمات را به نقطه پایدار برگردانید.