1-1-Baby-AT: سایز کوچک یا به اصطلاح بیبی

اولین مادر بورد PC رایج IBM PC می باشد که در سال 1981 به بازا عرضه شد. شرکت IBM در سال 1983 مادر بورد XT را در PC قرار داد که ظاهر آن نیز شبیه به بورد PC بود با این تفاوت که بجای 5 شکاف، 8 شکاف در آن دیده می شد و هر یک از این شکافها بجای اینکه مانند PC یک اینچ از هم فاصله داشته باشند در فاصله ی 0.8 اینچی یکدیگر واقع شده بودند. عامل تعیین شکل Baby-AT اساساً شبیه به مادر بورد IBM XT  اولیه است، تنها تفاوتی که با یکدیکر دارند اصلاح کوچکی است که در یکی از مکانهای سوراخ پیچ ایجاد شده است تا با یک محفظه سبک AT هماهنگ شود. مادربوردهای AT تمام قد و Baby-AT  از اتصالگر نوع استاندارد DIN  پنج پایه ای برای صفحه کلید استفاده می کنند. در یک مادربورد Baby-AT  کارتها بصورت مستقیم با زاویه 90 درجه (عمودی) روی بورد نصب می شوند و تنها یک اتصال قابل رویت دارند که مستقیماً به بورد وصل شده است که همان اتصالگر صفحه کلید می باشد (شکل زیر).

1-2- Full size-AT: اندازه کامل و استاندارد

در ادامه مقاله مادربورد و انواع آن میرسیم به مادربوردهای AT تمام قد (Full size) با طراحی مادربورد IBM AT اصلی مطابقت دارد بدین ترتیب که امکان ایجاد بوردهای خیلی بزرگ با حداکثر پهنای 12 اینچ وعمق 13.8 اینچ فراهم می شود. وقتی در سال 1984 برای اولین بار از بورد AT تمام قد استفاده شد، IBM برای اینکه از معماری 8 بیتی PC/XT  به معماری 16 بیتی AT  مهاجرت کند به فضای بیشتری برای مدارهای اضافی نیاز داشت. بورد ذکر شده بعد از یک سال  پس عرضه و معرفی مجدداً طراحی شد تا کمی کوچکتر شود سپس IBM در طراحی مجدد بورد را تا اندازه XT در یک سیستم کوچک ساخت و محصول جدید XT-286  نامگذاری شد، اندازه XT-286  دقیقاً همانند XT   اولیه بود (شکل زیر).

1-3-LPX: مادر بورد سایز کوچک

در ادامه مقاله مادربورد و انواع آن بوردهای عامل تعیین شکل LPX ،Mini LPX  یک طرح نیمه اختصاصی هستند که در اصل توسط شرکت WESTERN DIGITAL در سال 1987 برای برخی از مادر بوردهای این شرکت توسعه داده شد. LP, LPX کم حجم می باشند و نامگذاری مربوز به این دلیل است که در این بوردها شکافهای موازی با بورد اصلی مجتمع شده اند و این امکان را فراهم می کنند که کارتهای گسترش در یک طرف نصب شوند. بدین ترتیب امکان طراحی یک محفظه کم حجم  یا کوچکتر از Baby-AT  فراهم می شود. بوردهای LPX با چند ویژگی بارز مشخس می شوند:

• کوچکتر کردن بورد و کم کردن حجم محفطه Case است
• محل استاندارد قرار گرفتن اتصالگرها در قسمت عقبی بورد است

یک بورد LPX  دارای یک ردیف از اتصالگرهای مختص تصویر (VGA) 15 پایه ای – موازی و 25 پایه ای دو درگاه سریال که هر یک 9 پایه دارند و اتصالگرهای صفحه کلید و ماوس با سبک PS/2 , Mini-DIN  می باشند. همه این اتصالگرها در پشت مادربورد نصب شده اند و از داخل شکافی بیرون زده اند.

2-1- ATX: اندازه استاندارد

در ادامه مقاله مادربورد و انواع آن، این بورد در سال 1996 ارائه گردید و مشکلات موجود در بوردهای قبلی را بر طرف کرد. بدین ترتیب که که مشکلات مربوط به جابجاکردن CPU و منبع تغذیه رفع گردید. در این بوردها اکثر اجزاء مورد نیاز کنترلر Flash Bios  و I/O  از قبل بصورت مجتمع پیش بینی شده اند. بوردهای ATX از یک نوع جدید منبع تغذیه استفاده می کنند که می توانند به کمک سیگنالهای Power OFF  و Power ON  که از طرف بورد صادر می شوند منبع تغذیه را روشن یا خاموش کنند که امکان مدیریت توان و کنترل نرم افزاری برای خاموش کردن سیستم را فراهم آورند.

ATX روی طراحی های مادربورد AT , Baby-AT , LPX  به چند ناحیه مبهم بهبود یافته است:

• پانل اتصالگر I/O خارجی با ارتفاع دو برابر و تو کار: در قسمت برجسته مادربورد، یک ناحیه اتصالگر I/O وجود دارد که این امکان را برای اتصالگرهای خارجی بوجود می آورد که بطور مستقیم روی بورد قرار گیرند و نیاز به کابلهایی که از اتصالگرهای داخلی به پشت محفظه کشیده می شود بر طرف خواهد شد.
• اتصالگر داخلی منبع تغذیه: مشخه ATX  شامل یک اتصالگر اصلی کلید دار با پوشش توان است که براحتی وصل می شود. بنابراین مادربوردهای ATX  به تنظیم کننده ولتاژ توکار نیاز ندارند.
• تغییر مکان حافظه و CPU: ماژولهای CPU و حافظه تغییر مکان داده شده اند تا با هیچ یک از کارتهای گسترش گذرگاه تداخل نداشته باشند و برای ارتقاء براحتی دردسترس قرار گیرند و نیز برای یک CPU و گرماگیر، فضایی به ارتفاع 2.8 اینچ وجود دارد که فاصله جانبی مناسبتری را در آن ناحیه بوجود می آورد.
• بهبود فرایند خنک کردن CPU: CPU و حافظه ی اصلی طراحی و مستقر می شوند تا خنک کردن کل سیستم بهتر انجام شود از این رو نیاز به پنکه های مجزا در محفظه یا CPU کاهش می یابد ولی کاملاً برطرف نمی شود. مشخصه ATX تعیین می کند که پنکه منبع تغذیه ATX  هوا را به داخل شاسی (بجای خارج) منتقل نماید، این جریان معکوس به محفظه فشار وارد می کند و گرد و خاک را کاهش می دهد.
• کاهش هزینه تولید: مشخصه ATX لزوم تو در تو کردن کابلها با اتصالگرهای درگاه خارجی که روی مادربوردهای Baby-AT  وجود دارند، CPU اضافی، پنکه های خنک کننده یا تنظیم کننده های ولتاژ 3.3 ولتی درون نصبی را از بین برده و در عوض ATX باعث شد که طول کابلهای درایو داخلی کوتاهتر شود و برای درگاههای موازی یا سریال خارجی و استاندارد نیز هیچ کابلی مورد استفاده قرار نگیرد این عوتمل دست به دست هم داده اند تا قیمت مادربورد و یک سیستم کامل به طور چشمگیری کاهش یابد.

2-2- Micro-ATX: اندازه کوچک

عامل تعیین شکل مادربوردی است که اولین بار توسط شرکت اینتل در سال 1997 نمونه تکامل یافته عامل تعیین شکل ATX برای سیستمهای کوچکتر و ارزانتر ارائه گردید. این امر باعث کاهش قیمت کل سیستم نیز می شود، یک منبع تغذیه عامل تعیین شکل جدید و کوچک بنام SFX برای استفاده اختیاری در سیستمهای Micro-ATX تعریف شده است. با این وجود منبع ATX استاندارد خوب کار می کند زیرا دارای اتصالگرهای یکسان می باشد. منابع تغذیه SFX باعث ایجاد انعطاف پذیری در زمان انتخاب محل نصب در شاسی می شود و در نتیجه می توان سیستمهای کوچکتری را ایجاد نمود که توان کمتری را مصرف می کنند. عامل تعیین شکل Micro-ATX از نظر سازگاری شبیه به ATX است، این شباهتها عبارتند از :

• اتصالگر توان 20 پایه ای استاندارد
• پانل ورودی / خروجی استاندارد
• سوراخهای نصب مجموعه ای از ATX هستند

این موارد مشابه تضمین می کنند که مادربورد Micro-ATX در یک شاسی ATX استاندارد که دارای منبع تغذیه ATX استاندارد است بخوبی کار می کند.

2-3- Flex-ATX: مخصوص پردازنده های سوکت دار

در ادامه مقاله مادربورد و انواع آن در سال 1999 اینتل ضمیمه Flex-ATX را با مشخصه Micro-ATX عرضه کرد بدین ترتیب یک نوع کوچکتر و جدید از عامل تعیین شکل ATX  به مادربوردها اضافه شد. طراحی کوچکتر Flex-ATX بمنظور امکان پذیر کردن طرح های جدید PC  بخصوص سیستمهای بسیار ارزان قیمتتر، کوچکتر، سیستمهای مصرفی و کاری ارائه شد.

Flex-ATX  بوردی را تعریف می کند که اندازه آن 7.5*9 اینچ می باشد و کوچکترین بورد در خانواده ATX است که علاوه بر اندازه کوچک؛ بزرگترین تفاوت بین عامل تعیین شکل  Flex-ATX و Micro-ATX  اینست که فقط از پردازنده های سوکت دار پشتیبانی می کنند بنابراین یک بورد Flex-ATX  فاقد اتصالگرهای Slot 1 ،slot 2 ،Slot type  مختص انواع کارتریج پردازنده های Pentium II,III, Athlon می باشد. با این وجود بورد مزبور می تواند سوکت 7 یا سوکت 8 مختص پردازنده های AMD، سوکت 370 مختص انواع PPGA و FCPGA  از سلرون اینتل و Pentium III یا سوکت جدیدتر 423 مختص Pentium IV را داشته باشد. علاوه بر اندازه کوچک و پردازنده سوکت دار لازم، بقیه Flex-ATX با ATX استاندارد سازگاری دارد. همچنین اکثر سیستمهای Flex-ATX  احتمالاً از منبع تغذیه SFX  که در مشخصه Micro-ATX عرضه گردید استفاده می کنند.

2-4-NLX: به روز شده و اصلاح شده LPX

NLX عامل تعیین شکل کم حجم و جدیدی است که برای جایگزین شدن با طراحی LPX غیر استاندارد طراحی شده است. اینتل اولین بار آنرا در نوامبر 1996 معرفی کرد. این عامل، انتخابی برای سیستمهای گروهی و دسکتاپ محسوب می شود. NLX ظاهراً شبیه به LPX است همچنین با پیشرفتهای متعدد مجتمع سازی کامل، آخرین فناوریها را نیز انجام داد. NLX در اصل نوع پیشرفته طراحی اختصاصی LPX  می باشد و بطور کامل استاندارد شده است. عامل دیگر طراحی NLX محدودیت LPX در اداره کردن اندازه فیزیکی بزرگتر پردازنده های جدیدتر و گرماگیرهای بزرگتر آنها باشد.

ویژگی اصلی یک سیستم NLX اینست که مادربورد به کارت فزاینده وصل می شود و این بدان معناست که مادربورد را می توان بدون آسیب رساندن به کارت فزاینده یا هر یک از کارتهای گسترش متصل به مادربورد از سیستم جدا کرد به علاوه هیچ کابل داخلی یا اتصالگری به مادربورد سیستم NLX وصل نشده است. زیرا همه دستگاههایی که معمولاً در این سیستم به مادربورد وصل می شوند نظیر کابلهای درایو، منبع تغذیه، چراغ پانل جلویی، اتصالگرهای سوئیچ و غیره به کارت فزاینده متصل هستند.

2-5-WTX: مادربورد سروری

در ادامه مقاله مادربورد و انواع آن، یک عامل تعیین شکل سیستم و بورد بود که برای ایستگاههای کاری متوسط توسعه وارد شد. اگر چه به نظر می رسید طرفدار ندارد اما WTX بیشتر از ATX  پیشرفت کرد و اندازه و شکل بورد و شاسی را تعریف نمود. بسیاری از سیستمهای عامل تعیین شکل WTX اولیه، به عنوان سرور طراحی شدند. بیشترین طول و پهنای مادر بوردهای WTX به ترتیب 16.75 و 14 اینچ است که بطور چشم گیری بزرگتر از ATX می باشد.

مادر بورد GA-K8VT 890-9

 در ادامه مقاله مادربورد و انواع آن types of motherboard میرسیم به مادر برد کمپانی گیگابایت پیشرو در عرضه مادربردهای پیشرفته از سریAMD مادربرد GA-K8VT 890-9 را با گستردگی بالای کاربری کامپیوتری به بازار عرضه نمود. این مادربرد دارای چیپست VIA K8T890، باس 2000، رم Dual Channel 4*DDR 4 تا ظرفیت l4 GB می باشد. مادربرد فوق CPU های Athlon 64 و همچنین Dual Core را پشتیبانی خواهد کرد و همچنین به منظور انجام امور گرافیکی به راحتی می توان از جایگاه PCI – E 16X آن نیز استفاده نمود. دارا بودن RAED SATA ،LAN 1000 و8*USB2 از دیگر ویژگی های این مادربرد می باشد.

مادربوردهای سری X48 شرکت Elitegroup

مادربوردهای سری X48 شرکت Elitegroup که با استفاده از نسخه دوم طراحی با طول عمر بالا طراحی شده اند، با بهره گیری از تکنولوژی بهینه ساز پویای مصرف انرژی به تازگی روانه بازار شده اند. این سری از مادربردها  قادر هستند تا بدون هیچ گونه افت کارآیی مصرف توان مادربورد را کاهش دهند همان طور که از مادربوردی در این سطح انتظار می رود، پشتیبانی از آخرین تکنولوژی های موجود در این مادربورد پیش بینی شده است.
پشتیبانی از جدیدترین پردازنده های دو و چهار هسته ای Intel Core 2 با گذرگاه های 1333 و 1600مگاهرتزی، پشتیبانی از حافظه های DDR3 با فرکانس کاری بالا و ولتاژ کاری پایین و رابط PCI Express 2.0 با پهنای باند تا دو برابر نسبت به نسخه های قبلی این درگاه را می توان از دیگر قابلیت های این مادربورد برشمرد.

گفتنی است بهره گیری از کد کننده های صوتی جدید با وضوح  بالاتر از دیگر مواردی است که Elitegroup تاکید بسیار زیادی بر روی آنها دارد. از دیگر خصوصیات این مادربورد تعداد دو گذرگاه PCI  Express 2.0 x16 (با پهنای باند کامل x16 ) برای تکنولوژی Crossfire شرکت ATI است که پردازش گرافیکی بسیار بالایی را فراهم می کند.

به علاوه X48T-A باتکنولوژی جدیدی به نام  M.I.B یا Motherboard Intelligent BIOS تمام قابلیت های Overclocking را به صورت یکجا و هوشمند در اختیار کاربر قرار می دهد تا کاربران با سهولت و با دید باز بتواند تمام عملیات Overclocking را در یک صفحه کاری انجام دهند و فرکانس و ولتاژ کاری مادربورد، پردازنده و حافظه را در اختیار بگیرند تا کارایی و قدرت بالاتری را بدست آورند. با استفاده از این نرم افزار حتی مبتدی ترین کاربران نیز قادر به اورکلاک کردن قطعات سیستم خود خواهند بود و می توانند Overclocking را بدون ترس از خرابی سیستم و یا آسیبهای ناشی از آن تجربه نمایند.
از دیگر خصوصیات این مادربورد که با گارانتی سازگار عرضه میشود، میتوان به  S/PDIF in/out ports اشاره کرد که خروجی صدا و Sound Effect های شفاف را به کاربران ارائه می کند. بوسیله Dual Gigabit LAN سیستم می تواند  ترافیک شبکه بین چندین کامپیوتر را با انتقال سریع داده ها مدیریت نماید و تاخیر در WAN و LAN را به حداقل برساند به علاوه با 6 عدد USB 2.0، یک eSATA که باعٍث افزایش سرعت ذخیره سازی و انتقال  اطلاعات می گردد. مادربوردهای سری X48 شرکت Elitegroup که با استفاده از نسخه دوم طراحی با طول عمر بالا طراحی شده اند، با بهره گیری از تکنولوژی بهینه ساز پویای مصرف انرژی به تازگی روانه بازار شده اند.

این سری از مادربردها قادر هستند تا بدون هیچ گونه افت کارآیی مصرف توان مادربورد را کاهش دهند همان طور که از مادربوردی در این سطح انتظار می رود، پشتیبانی از آخرین تکنولوژی های موجود در این مادربورد پیش بینی شده است. پشتیبانی از جدیدترین پردازنده های دو و چهار هسته ای Intel Core 2 با گذرگاه های 1333 و 1600مگاهرتزی، پشتیبانی از حافظه های DDR3 با فرکانس کاری بالا و ولتاژ کاری پایین و رابط PCIExpress 2.0 با پهنای باند تا دو برابر نسبت به نسخه های قبلی این درگاه را می توان از دیگر قابلیت های این مادربورد برشمرد. این مادربوردها بر مبنای چیپست X38 Intel تولید شده است که عملکردی مناسب در بهینه‌سازی مصرف انرژی دارد.

در ادامه مقاله مادربرد و انواع آن برای اولین بار در دنیا در این مادربورد از EPU (واحد پردازش انرژی) استفاده شده است که امکان کنترل دیجیتالی مصرف انرژی توسط CPU را فراهم می‌کند و این امکان را می‌دهد تا با تنظیم و افزایش بازدهی VRM و همچنین باتوجه به حجم بارگذاری (loading) ذخیره انرژی به بهینه‌ترین روش در راستای کمک به محیط زیست انجام شود. این مادربورد همچنین قابلیت پشتیبانی از wifi n 11/802 و تمامی ویژگی‌های آن را به صورت Onboard دارا است و امکان تبادل سریع‌تر اطلاعات را فراهم می‌سازد. فناوری ASUS Express Gate نیز که یک راه‌انداز اختیاری برای سیستم عامل linux است و امکان دسترسی سریع را در زمانی کمتر از پنج ثانیه امکان‌پذیر می‌سازدکه در این مادربورد به کار رفته است.

EPU در واقع یک قطعه سخت‌افزاری است که با استفاده از IC‌هایکنترل کننده قادر است تا انرژی را به میزان قابل توجهی ذخیره کند. این نسل جدید از چیپ‌ خودکار ذخیره‌ساز انرژی با استفاده از فناوری Hybrid Power و همچنین افزایش کارآیی VRM در زمان‌های بارگذاری (Loading) قادر است تا به صورت دیجیتال میزان مصرف انرژی توسط CPU را تنظیم و کنترل کند. روش کار نیز بدین صورت است که این چیپ با انجام بازرسی سریع و لحظه به لحظه CPU قادر است تا یک شمای کلی از وضعیت بارگذاری CPU را به دست آورده و سپس بهترین و موثرترین روش‌های ذخیره‌سازی را به کار می‌برد تا علاوه بر کمک به حفظ محیط زیست به طور خودکار قدرت و کارایی بیش‌تر را فراهم آورده و در مواقعی که سیستم در حال اجرای برنامه‌های سبک است به میزان 6/56 درصد توان CPU را ذخیره می‌کند.

ASUS با طراحی نسل سوم VRM هشت فاز تا 95 درصد مصرف انرژی را در مقایسه با سایر روش‌ها بهینه می‌کند. طول عمر بیش‌تر قطعات و اتلاف انرژی کمتر، از جمله ویژگی‌های قطعات با کیفیت است که از آن جمله می‌توان به استفاده ASUS از MOSFET ‌ها به منظور به حداقل رساندن میزان اتلاف انرژی و کم کردن حرارت با خازن‌های پلیمری ساخت ژاپن اشاره کرد.

این مادربوردها types of motherboard که در چند مدل مختلف از جمله GA-EP45-DQ6، GA-EP45-DS4R،GA-EP45-DS3R، GA-EP43-DS3 و … به بازار عرضه شده‌اند به قطعاتی با کیفیت و طول عمر بسیار مجهز بوده و دارای عملکردی بسیار خنک هستند. مادربوردهای مذکور همچنین به تکنولوژی بهینه‌ساز پویای مصرف توان پیشرفته مجهزند و با استفاده از TPM سخت‌افزاری به همراه تکنولوژی‌های Smart Backup و پیکره‌بندی RAID بسیار آسان امنیت بالایی را فراهم می‌آورند. GA-EP45-DQ6 یک مادربورد تازه‌وارد است که به پردازنده inTel core 2 multi – Core Lastest 45nm، سوکت پردازنده LGA775 و چیپ‌ست inTel P45+IcH10R مجهز است. درگاه گرافیکی این مادربورد نیز 16SOLTا×2PCI-E 2/0 و میزان حافظه آن Dual channel DDR2 1200/1066/800/667 است که حداکثر حافظه آن 16 گیگابایت است. نویسنده: حسین احمدی، سه‌شنبه ۱٩ مهر ،۱۳٩٠